Cách tiếp cận và phân tích Ngôn ngữ thanh thiếu niên ở Việt Nam hiện nay dựa trên ngữ liệu

Viết tiếng Việt không có dấu, không có dấu và có sự thay đổi về chữ và từ

Với sự hướng dẫn của TS. Lê Việt Dũng (Khoa tiếng Pháp, Đại học Đà Nẵng), Nguyễn Đàm Thanh Trang, Nguyễn Thị Thanh Thủy và Nguyễn Thị Thu Hằng đã thực hiện “Nghiên cứu ảnh hưởng của ngôn ngữ @ đối với tiếng Việt”. Họ đã thực hiện khảo sát về ảnh hưởng của ngôn ngữ @/ngôn ngữ tuổi teen đến việc sử dụng VL của học sinh lớp 11A1 trường THPT Lê Quý Đôn và học sinh lớp 10TN11 trường THPT Phan Châu Trinh (TP Đà Nẵng). là bốn nhóm thay đổi trong TL hiện tại:

Ngoài ra : thêm một số chữ cái mới vào từ để tạo ra âm thanh mới. Ví dụ: vui = dzui, thôi = thoại, về = dzìa, …

Kết quả cho thấy 93,1% số người được khảo sát biết đến phép cộng này và 71,4% sinh viên khảo sát có xu hướng sử dụng phép cộng này.

Phép trừ : làm biến dạng hoặc cắt bớt các chữ cái trong từ để tạo thành những từ mới có âm gần giống nhau. Ví dụ: biết = bít tết, viết = vít, buồn = bur, …

Kết quả nghiên cứu cho thấy 79,3% học sinh tham gia khảo sát biết phép trừ và 79% trong số các em thường xuyên sử dụng phép trừ để trò chuyện, đăng blog, tham gia diễn đàn,…

Thay thế : Có 2 hình thức:

– Thành phần thay thế của từ: thay một chữ cái bằng một chữ cái khác trong từ. Ví dụ: Bé = pé, thôi = thui,…

– Thay thế toàn bộ từ: thay một từ bằng một từ hoàn toàn khác.

Ví dụ: không = hẻm, gì = j,…

Có khoảng 65,5% sinh viên biết thay thế và 36,7% sử dụng để trò chuyện, đăng blog, tham gia diễn đàn,…

Encode : viết số cạnh chữ cái trong chữ. Ví dụ: G92U (Chúc bạn ngủ ngon), 9wk (cuối tuần vui vẻ), 2day (hôm nay), 2nite (tối nay),…

(Theo Báo cáo tuyển chọn “Hội nghị sinh viên nghiên cứu khoa học” lần thứ 6, tr.270-274, Đại học Đà Nẵng, 2008.)

Viết (và Nói) Với Một Số Từ Tiếng Anh Trong Văn Bản Tiếng Việt

Sau khi điều tra việc sử dụng từ tiếng Anh trên một số tờ báo/tạp chí dành cho giới trẻ như Hoa Học Trò (HHT, Tuần báo Sinh viên), Thiếu Niên Tiền Phong (Tạp chí Đội Thiếu niên Hồ Chí Minh),… từ tháng 1. Từ năm 2008 đến tháng 12 năm 2008 chúng tôi sưu tầm được một số từ tiếng Anh dùng trong văn bản tiếng Việt ở một số chủ đề như: Từ IT (66 mục), âm nhạc, thời trang, từ phim ảnh (68 mục), các từ khác (1 mục khác, liên quan đến thực phẩm, quần áo, … (25 mục) và 2 mục khác, liên quan đến ngôn ngữ đời sống (103 mục), ngoài ra chúng tôi còn nhận thấy những nhận xét sau:

Nhận xét 1

Các từ tiếng Anh được sử dụng trong một số chủ đề tương đối mới như công nghệ thông tin, âm nhạc, phim ảnh, thời trang và một số chủ đề thường ngày khác. Đôi khi các thuật ngữ được sử dụng với nhiều nghĩa khác nhau: lưu, trình chiếu, đơn, nóng, trộn…

Các từ tiếng Anh được sử dụng ở dạng nguyên bản: gửi, bạn bè, sao chép,… một số ít được phiên âm tiếng Việt: xì tin, chát,…

Nhận xét 2

– Các từ tiếng Anh được dùng ở dạng nguyên mẫu trần:

Eg1.“…nhiều bài báo được sao chép + dán từ các nguồn khác nhau.” [HHT, 779]

Eg2.“…chỉ chăm chăm học ngữ pháp, còn từ vựng và luyện nghe …, thôi “tạm biệt nhé” [HHT, 779]

– Các từ tiếng Anh được dùng ở dạng không nguyên mẫu (quá khứ, hiện tại phân từ):

Eg3.“…là cô Sheryl – giáo viên dạy tiếng Anh trong trường, cực kỳ khó tính và cho học sinh “thất bại” là chuyện bình thường.” [HHT, 779]

VD4.“Thế hệ của những công dân thiếu niên đang tự luyện…” [HHT, 775]

Ví dụ5.“ Giờ thì chả cần đi đâu xa, cả lũ có thể tụ tập trong phòng tôi, tạo dáng điên cuồng và tận dụng tác phẩm đầu tay của mình.” [HHT, 784]

Nhận xét 3

Các từ tiếng Anh được sử dụng với định danh tiếng Việt:

Ví dụ: “Chúng tôi chọn một góc khuất trong căng tin, hai chai nước ngọt và một gói đồ ăn nhẹ.” [HHT, 776]

Ví dụ7.“Còn lại áo thun bảo vệ và quần bò ngang gối, chúng tôi đã gắn thêm một em “cá” cho tính cách của mình…” [HHT, 776]

Ví dụ8.“Áo babydoll đơn giản, Quần jeans đơn giản, giày cũng đơn giản,…” [HHT, 784]

Eg9.“Zoom to a cuốn day-runner of a teen part-time-er nổi tiếng, tớ tí nữa thì bổ sung trước cái bảng thu chi của nàng.” [HHT, 776]

Ví dụ10.“Máy tính xách tay thời trang, kích thước nhỏ, mỏng, giá cả hợp lý dành cho học sinh.” [HHT, 776]

Eg11.“Bù lại thì bạn ý học được cách pha chế đồ uống cực ngon, được nói tiếng Anh với người nước ngoài miễn phí, đã thế còn rủng rỉnh tiền tip,…” [HHT, 776]

Ví dụ 12. “H. Như, 17 tuổi, đang làm phục vụ ở bar tinh dầu của khách sạn, khá là vất vả.” [HHT, 776]

Nhận xét 4

Các từ tiếng Anh được sử dụng ở số nhiều.

Ví dụ13.“Phiên bản mới này có giao diện đẹp hơn và nhiều tính năng mới tiện ích cho các thành viên, hứa hẹn sẽ là một diễn đàn cực vui.” [HHT, 776]

Nhận xét 5

Các từ tiếng Anh được sử dụng kèm theo giải thích bằng tiếng Việt.

Eg14.“Đầu tiên là những bộ phim truyền hình dạng “thực tế”: tức là những chương trình truyền hình làm về đời sống thật.” [HHT, 777]

Eg15.“Trò chơi “dòng tiền” (teen Việt cũng gọi là “dòng kim lưu”) đang thuộc loại “hot” nên tớ hạ quyết tâm phải nhờ mua cho kì được, để “lên cấp” đời sống game của teen Việt” [ HHT, 774]

Ví dụ 16.“Lỗi là tại tớ, tớ đã sử dụng hack cash (tiền bất chính). [HHT, 773]

Ví dụ17.“Làm một thủ lĩnh (người lãnh đạo) suy bao giờ dễ dàng.” [HHT, 773]

Ví dụ18.“Bộ điều chỉnh (hộp tự động) giúp bạn thở thoải mái như trên cạn.” [HHT, 760]

Nhận xét 6

Từ tiếng Anh được dùng để kiểm chứng bản dịch tiếng Việt của từ tiếng Anh đó.

Ví dụ: “Phần thích nhất của cổ vũ là tháp tháp (kim tự tháp).” [HHT, 780]

Eg20.“Cổ vũ cùng chia làm các nhóm: Nhóm làm trụ (đế), nhóm lên tháp (tờ rơi) và nhóm thực hiện hoạt động quay và lộn.” [HHT, 780]

Nhận xét 7

Một số từ tiếng Anh được sử dụng với nghĩa mới (thay đổi một phần của lời nói). Ví dụ “Teen” trong tiếng Anh có thể được giải thích như sau: teen (danh từ), là teen (US), nghĩa là những người từ 13 đến 19 tuổi; thanh thiếu niên [tr. 1849, Từ điển Anh-Việt, Viện Ngôn ngữ học]; “teens” (n,pl) độ tuổi từ 13 đến 19: các cô gái trong độ tuổi ~, trong độ tuổi từ 13 đến 19. Cô ấy vẫn còn/chưa ra khỏi cô ấy ~, dưới 20. Teenage (adj) of or for a ~ager: ~age fashions/problem. Thiếu niên (n) chàng trai hay cô gái trong mình ~, (lỏng lẻo) người trẻ đến 21 hoặc 22 tuổi: một câu lạc bộ dành cho thanh thiếu niên. [trang.887, Từ điển tiếng Anh hiện tại của người học nâng cao Oxford, AShornby, OUP, 1974].

Eg21.“Từ mới được teen Việt sáng tạo ra hàng ngày và với những lý do hợp lý của teen.” [HHT, 736] Và phần nói của “teen” đã được thay đổi.

Eg22.“ Chúng tôi đã “tất cả gan” dòng đầu những “gương mặt” tiêu biểu và nổi trội của năm 2007 dựa trên tính mới mẻ, hay ho, rất teen và đủ tiêu chuẩn để bước vào từ điển.”[HHT , 736]

Trong tiếng Việt, “rất” có khả năng nhấn mạnh các tính từ: rất đẹp, rất béo, rất chăm,… Khả năng nhấn mạnh “rất teen” trong ví dụ (22) có thể hiểu “teen” là một tính từ chỉ tính cách, bản chất.

Trên đây là 7 nhận xét về việc sử dụng từ tiếng Anh trong văn bản tiếng Việt trên một số tạp chí dành cho thanh thiếu niên.

[Theo “Sử dụng tiếng Anh trên một số tạp chí Việt Nam dành cho thanh thiếu niên”, Trần Thị Mai Đào, Tạp chí Ngôn ngữ và Đời sống, số 10 năm 2009].

Sử dụng tiếng lóng của thanh thiếu niên

Bàn luận về cách sử dụng các từ, cụm từ như thành ngữ hay tiếng lóng tuổi teen được họa sĩ Thanh Phong sưu tầm, liệt kê và minh họa trong cuốn “Sát thủ đầu mưng mủ” (do Nhà Nam Co. & Nhà xuất bản Mỹ thuật xuất bản) có một số những ý tưởng sau đây.

Nguyễn Đức Đan: Những từ lóng trong sách này chưa đạt đến thành ngữ chuẩn. Số lượng tiếng lóng đầy ý nghĩa và sáng tạo như: “Đã siđa còn xông pha hiến máu” rất hiếm. Họ bắt chước nhiều thành ngữ, tục ngữ theo nghĩa đen, phần lớn là vô nghĩa, chủ yếu để gây cười. Rồi có một số từ lóng gây vô thức hoặc gây tổn thương cho người khác như: “Bộ đội phải chơi nổi”; “Hận đời cắt tóc đi tu, nghĩ đi nghĩ lại đi tù sướng hơn”. Nhìn chung, chúng là món “ranh ngon” dành cho thanh thiếu niên.

Trần Trí Đội đã nói: “Ngôn ngữ là một hiện tượng xã hội, nó luôn có sự phát triển cùng với sự phát triển của xã hội. “Ngôn ngữ trò chuyện” và “lời nói cố định” trong cuốn sách “Sát thủ đầu mưng mủ” thể hiện sự phát triển không ngừng của ngôn ngữ trong cộng đồng, trong đó có giới trẻ. Theo ông: “Cách tạo “lời cố định” như trong “Sát thủ đầu mưng mủ” không xa lạ với VL… Bản chất của VL cho phép tạo ra “lời nói cố định” như trong “Sát thủ đầu mưng mủ” nhưng chắc chắn không có gì mới ở đó. Vì vậy, nếu bị từ chối phát âm theo thói quen (và sau đó trở nên cố định) nó sẽ không phát hiện ra khả năng tạo ra từ trong VL.

Tác giả cuốn sách Thanh Phong cho biết đây là cuốn sách sưu tầm phong cách thể hiện của giới trẻ qua tranh vẽ. Ông nói sự thật với độc giả trong lời mở đầu hài hước: “… bạn lật cuốn sách trên tay tò mò, tự hỏi đó là cuốn sách gì… với “thoải con gà mái”, “bét nhẹ con gà què”, … với “cướp trên Giàn mướp”, “ngất trên cành quất”… Ồ, đó là cẩm nang tuyệt vời được minh họa bằng những thành ngữ dành cho “người trẻ”…