Làm sao để Áp dụng hiệu quả Phương pháp dạy tiếng Việt bằng hình ảnh?
Phương pháp hay công nghệ dạy học là con đường đưa kiến thức, kĩ năng đến với người học nhằm đạt kết quả có định hướng. Để người học có được năng lực nhận thức và giao tiếp ở một trình độ nhất định, người dạy cần tìm hiểu, lựa chọn phương pháp giảng dạy cho phù hợp. Việc đổi mới cách dạy từ truyền thống sang cách dạy hiện đại trong đó có phương pháp sử dụng hình ảnh là một yêu cầu cần lưu ý trong hướng đổi mới phương pháp giảng dạy tiếng nói chung và dạy tiếng Việt như một ngoại ngữ nói riêng.
Thực tế việc giảng dạy tiếng Việt cho người nước ngoài hiện nay
Với xu thế phát triển kinh tế, mở rộng hợp tác quốc tế và giao lưu văn hóa, ngày càng có nhiều người nước ngoài đến Việt Nam học tập và công tác.
Để đáp ứng được yêu cầu đó, việc dạy tiếng Việt cho người nước ngoài ở Trung tâm 123VIETNAMESE nói riêng và ở các cơ sở dạy tiếng Việt cho người nước ngoài nói chung đang ngày càng được chú trọng nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, giáo trình cũng như đổi mới phương pháp giảng dạy. Về phía học viên, có rất nhiều người đến từ các nước không sử dụng tiếng Anh (Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản,…) nên phương pháp giảng dạy mà nhiều giáo viên vẫn và đang áp dụng là dùng ngôn ngữ thứ ba, chủ yếu là tiếng Anh, để giải thích trở nên khó khăn và không phù hợp. Thậm chí trong nhiều trường hợp việc giáo viên cố gắng đưa ra một từ tiếng Anh càng làm cho học viên lúng túng, không thể hình dung nổi.
Không những vậy, trên thực tế trong lúc giảng dạy tiếng Việt cho lớp học có các học viên của nhiều quốc tịch thì việc dùng một ngôn ngữ khác để giải thích sẽ không mang lại hiệu quả cao cho người học.
Hơn nữa, các giáo trình mà chúng ta đang dùng phổ biến hiện nay cung cấp cho học viên một vốn từ vựng rất lớn, với phong phú các loại mẫu câu song lại nghèo nàn về hình ảnh, đặc biệt ở trình độ nâng cao. Lúc này đòi hỏi sự sáng tạo và chuẩn bị bài giảng công phu hơn của người giáo viên. Trong đó có việc áp dụng phương pháp dạy tiếng Việt thông qua hình ảnh.
Một số loại hình ảnh thường dùng khi dạy ngoại ngữ
Dựa vào đặc điểm hình ảnh (tĩnh hay động) và việc áp dụng các loại hình ảnh này vào từng trình độ (cơ sở hay nâng cao) cho phù hợp, chúng tôi chia làm một số loại hình ảnh sau:
Loại 1 – Hình ảnh tĩnh, không cần chú thích
Đây là loại hình ảnh rất đơn giản nhưng cơ bản. Giáo viên khi sử dụng chúng không cần phải giải thích nhiều. Vì thế nó thường được áp dụng trong việc dạy từ mới, ở tất cả các trình độ, trong đó phát huy tác dụng nhất khi dạy ở trình độ cơ sở.
Loại 2 – Hình ảnh tĩnh, kèm theo chú thích
Loại hình ảnh này phức tạp hơn loại 1, giáo viên cần phải chú thích thêm trong hình ảnh. Khác với loại 1, loại hình ảnh 2 cung cấp cho người học lượng từ mới nhiều hơn, thường áp dụng trong học bài đọc ở trình độ nâng cao và học chuyên ngành.
Loại 3 – Hình ảnh tĩnh, theo tiến trình
Chúng thường sử dụng trong các bài đọc ở các trình độ sau cơ sở hay học chuyên ngành. Vì tính chất theo tiến trình, diễn biến của câu chuyện trong bài đọc nên nó đòi hỏi sự tìm kiếm, sưu tập của giáo viên và cả ứng dụng công nghệ thông tin trong khi giảng dạy.
Loại 4 – Hình ảnh động, kèm âm thanh (video, clip)
Thực chất loại hình ảnh này chính là các video, clip. Mặc dù không được sử dụng nhiều như những loại hình ảnh kể trên song các hình ảnh động, có âm thanh này sinh động và trong một vài trường hợp dạy tiếng nó là phương pháp tối ưu nhất. Đặc biệt, đây là loại được dùng khi rèn luyện cả bốn kỹ năng: nghe – nói – đọc – viết của người học.
Áp dụng phương pháp dạy tiếng Việt bằng hình ảnh theo trình độ người học
Việc dạy tiếng Việt cho người nước ngoài thông qua hình ảnh cần được áp dụng theo đúng trình độ của học viên và không thể tách rời các giáo trình. Ở mỗi trình độ, giáo viên cần chọn loại hình phù hợp kết hợp với các bài luyện tập để mang lại hiệu quả cao nhất.
a. Trình độ cơ sở
* Dạy từ vựng:
Ở trình độ này, học viên bắt đầu làm quen với các từ vựng và các mẫu câu từ đó luyện tập và ghi nhớ để có thể giao tiếp thông thường được. Sau khi kết thúc trình độ cơ sở, học viên có được khoảng hơn 500 – 1000 từ cơ bản. Trong đa số các từ này, giáo viên có thể vận dụng loại hình ảnh 1 – hình ảnh tĩnh, không cần chú thích để giải thích. Vì chỉ cần nhìn vào hình ảnh, học viên cũng có thể hiểu và viết lại được bằng ngôn ngữ của mình. Sau khi được giáo viên luyện phát âm từ mới đó, học viên dễ dàng ghi nhớ.
Tiến trình dạy như sau:
Bước 1: Giáo viên đưa hình ảnh
Bước 2: Học viên quan sát và liên tưởng
Bước 3: Giáo viên đưa từ mới và đọc mẫu
Bước 4: Luyện phát âm để học viên ghi nhớ
Bước 5: Giáo viên đưa hình ảnh. Học viên nhìn hình để đoán từ
Chẳng hạn như trong bài học về quốc tịch. Thay vì chỉ đưa ra tên nước bằng tiếng Việt hoặc đưa hình ảnh quốc kì của các nước như một số giáo trình (Thực hành tiếng Việt – Nguyễn Việt Hương, Tiếng Việt trình độ A – Viện Việt Nam học do Đoàn Thiện Thuật (chủ biên); Tiếng Việt cơ sở – Mai Ngọc Chừ, Trịnh Cẩm Lan), chúng ta sử dụng hình ảnh một địa danh nào đó hay một chuỗi vài địa danh, nhân vật nổi tiếng, trang phục truyền thống,… của nước cần học. Nhất là với những tên nước phiên âm tiếng Việt, hình ảnh loại này rất hữu ích:
* Dạy cú pháp
Ngoài việc dạy từ mới, giáo viên có thể kết hợp các hình ảnh này để luyện các mẫu câu cơ bản. Đặc biệt ở trình độ cơ sở, những mẫu câu hỏi vô cùng quan trọng.
Bước 1: Giáo viên đưa hình ảnh và từ mới
Bước 2: Giáo viên đọc từ mới, yêu cầu học viên nhắc lại
Bước 3: Giáo viên đưa cấu trúc hỏi, đáp
Bước 4: Luyện giáo viên hỏi, học viên trả lời
Ví dụ bài tập: Xem tranh và thực hành hỏi, trả lời
– Ông ấy tên là gì? – Ông ấy tên là Yosuki.
– Ông ấy là người nước nào? – Ông ấy là người Nhật Bản.
– Ông ấy làm nghề gì? – Ông ấy là bác sĩ.
Ngoài ra, chúng ta cũng có thể áp dụng kiểu hình ảnh và dạng bài tập này đối với các bài học về loại từ, địa điểm, thời gian, phương tiện giao thông,… Còn với các bài học khó hơn của trình độ cơ sở như bệnh tật, bộ phận cơ thể giáo viên nên áp dụng hình ảnh 2 – hình ảnh tĩnh, có chú thích:
1- bàn tay
2- vai
3- đầu
4- cổ
….
b. Trình độ nâng cao
Ở trình độ nâng cao, giáo viên cần chú trọng mở rộng vốn từ, những mẫu câu tương đồng và khác biệt nhằm phát triển tư duy logic, nâng cao các kỹ năng cho học viên. Các giáo trình nâng cao hiện có, dù còn vài bất cập ở điểm nào đó, đều được xây dựng gắn liền với đặc điểm văn hóa, xã hội của Việt Nam; chủ đề các bài đọc, bài hội thoại nhằm giới thiệu về phong tục tập quán, văn hóa ứng xử, danh lam thắng cảnh,…Chính vì thế, các từ mới hay mẫu câu ở trình độ này gây khó hiểu đối với học viên.
Song ở trình độ này, học viên đã có thể phát triển, lắp ghép các từ, mẫu câu đơn giản đã học ở trình độ cơ sở thành những câu phức, sau đó liên kết các câu thành đoạn văn có nghĩa và cũng có thể xem – nghe các bản tin thời sự ngắn, các đoạn phim,…
Lúc này, việc áp dụng loại hình ảnh 2 – hình ảnh tĩnh có chú thích; hình ảnh 3 – hình ảnh tĩnh, theo tiến trình và hình ảnh 4 – hình ảnh động, kèm âm thanh trở nên có hiệu quả cao.
Ví dụ 1: Sử dụng loại hình ảnh 3
Khi áp dụng kiểu hình ảnh này, giáo viên không chỉ giới thiệu được từ mới mà còn có thể kết hợp với các bài luyện ở mức độ khó hơn.
Bước 1: Giáo viên đưa các hình ảnh
Bước 2: Giáo viên vừa đọc bài đọc vừa giới thiệu hình ảnh đi kèm
Bước 3: Luyện đọc cho học viên
Bước 4: Yêu cầu học viên kể lại hoặc viết lại về địa danh hoặc câu chuyện đó theo tiến trình như thứ tự của các hình ảnh
Với các bài học giới thiệu về nghệ thuật truyền thống Việt Nam, các video, clip – hình ảnh 4, hình ảnh động có âm thanh giúp học viên hiểu sâu sắc hơn. Giáo viên có thể thực hiện dạy theo tiến trình một bài nghe và kết hợp rèn luyện các kỹ năng nghe – nói.
Một số lưu ý khi lựa chọn và sử dụng hình ảnh
Khi tìm kiếm và lựa chọn hình ảnh phục vụ cho việc giải thích và giảng dạy, giáo viên cần lưu ý:
- Về mặt hình thức: Để không bị “vỡ” hình ảnh khi dãn ảnh hay khi trình chiếu cho học viên xem, giáo viên cần chú ý đến dung lượng hình ảnh, dung lượng càng lớn, hình ảnh càng rõ nét, có chất lượng cao. Đối với các video, clip cần xem xét đến không chỉ chất lượng hình ảnh mà cả chất lượng âm thanh.
- Về mặt nội dung: Khi tìm kiếm trên các website, đa số sẽ có rất nhiều kết quả, cần lựa chọn hình ảnh nào dễ hình dung và liên tưởng đến sự vật, sự việc nhất, tránh gây hiểu nhầm dẫn đến hiểu sai nghĩa của từ; hình ảnh phải phản ánh đúng nội dung và có tính bao quát. Trong nhiều trường hợp, nhất là bài đọc là các truyện cổ tích, truyền thuyết, không thể tìm thấy trên mạng Internet, giáo viên có thể sưu tập các truyện tranh, sau đó scan và cắt dán cho phù hợp với nội dung bài học.
Trong khi áp dụng phương pháp sử dụng hình ảnh để giảng dạy, giáo viên cần in mầu hình ảnh ra khổ lớn hoặc trình chiếu qua Power Point, không nên in thông thường (đen, trắng) hay nghe qua đài vì nó giảm tính sinh động của hình ảnh và có thể gây hiểu lầm.
Kết luận
Phương pháp học tiếng Việt hiệu quả là sử dụng hình ảnh trong việc dạy tiếng Việt cho người nước ngoài mang lại nhiều ưu điểm vì đây là phương pháp “trực quan, sinh động” làm cho tiết học trở nên thú vị, sôi nổi, thu hút sự tập trung chú ý của học viên. Bên cạnh đó còn làm cho việc tiếp nhận từ mới và các mẫu câu cơ bản trở nên đơn giản, nhanh chóng; đồng thời rèn luyện khả năng tư duy logic và tính sáng tạo, khả năng diễn đạt của học viên. Tuy nhiên, nó đòi hỏi giáo viên cần phải chuẩn bị công phu và giờ giảng phải phụ thuộc vào yếu tố khách quan như các phương tiện máy tính, máy chiếu,…
Đây là phương pháp mang tính ứng dụng cao, bổ trợ hữu ích cho việc dạy tiếng. Không những thế, với chủ trương đẩy mạnh phương pháp giảng dạy tích cực và ứng dụng công nghệ thông tin vào các bài giảng cùng với việc được trang bị đầy đủ màn hình, máy chiếu các phòng học của Trung tâm 123 Vietnamese thì việc tìm tòi và áp dụng phương pháp này vào mỗi tiết dạy là cần thiết và hữu ích đối với những giáo viên dạy tiếng Việt cho người nước ngoài hiện nay.
Tác giả: Giảng viên, Ths Phạm Thị Thu Giang
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
- Trần Thị Lan, Dạy tiếng Việt cho người nước ngoài theo phương pháp giao tiếp, Ngữ học trẻ, năm 2005.
- Kỷ yếu Hội thảo khoa học, Tiếng Việt và việc dạy tiếng Việt cho người nước ngoài, Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội, năm 1997.
- Kỷ yếu Hội thảo khoa học, Một số vấn đề về nội dung và phương pháp giảng dạy tiếng Việt như một ngoại ngữ, Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội, năm 2005.
- Bùi Khánh Thế, Đi tìm mô hình thỏa đáng để dạy – học tiếng Việt như ngôn ngữ thứ hai, Tạp chí Ngôn ngữ số 12/2003.
Recent Posts
Recommended for You
Leave A Reply
You must be logged in to post a comment.
3 Comments
em thấy Trung tâm mình có những bài viết rất hay và có rất nhiều giáo viên có kinh nghiệm. Em nghĩ Trung tâm nên mở thêm lớp Phương pháp dạy tiếng Việt cho người nước ngoài.
Chao anh /chi
Em hỏi trường mình có khóa học đào tạo giáo viên dạy tiếng việt không ah.
Neu co xin cho em them thong tin, Không thì xin cho e vài địa chỉ để tham khảo.
Em o TPHCM
Xin cam on
Hiện nay bên mình chỉ đào tạo cho giáo viên ở trung tâm thôi bạn ah.